Vergeten slachtoffers en verborgen helden van de zorg in WOII
We vertelden het verhaal van vergeten slachtoffers en verborgen helden binnen de psychiatrie en verstandelijke gehandicaptenzorg tijdens de oorlog. De verhalen gingen over wanhoop, veerkracht, angst en volharding.
Bezoekers konden unieke beelden uit de geschiedenis bekijken, in combinatie met kunst, zoals van Het Waarheidsfestival van Willem van Genk, de uniek bewaard gebleven schetsen van Wilhelm Werner uit de Prinzhorn Collectie en niet eerder vertoonde bewegende beelden van de ingrijpende evacuaties bij Duin en Bosch in 1942.
Iedere geest is anders. Jouw geest werkt anders dan die van wie dan ook. En tijdens je leven verandert de geest voortdurend. Je komt voor uitdagingen te staan. Begaafdheid, talent, beperkingen en ziektes. Het hoort er allemaal bij. Dagelijks worden mensen buitengesloten en niet als volwaardig gezien in onze maatschappij. Dat moet veranderen, want erbij horen is noodzakelijk voor een gezonde geest.
Aan het einde van de tentoonstelling Who Cares? konden bezoekers, net als op de locatie van Museum van de Geest | Haarlem, gevraagd de Universele Verklaring van de Open Geest te ondertekenen. Wij geloven in een samenleving waarin iedereen gehoord en gezien wordt en mee mag doen. Met het ondertekenen van de Universele Verklaring van de Open Geest sluit jij je aan bij deze visie.
In Who Cares? stonden vergeten slachtoffers en verborgen helden in de Tweede Wereldoorlog centraal. En de zorg in ons land tijdens die donkere jaren. Hoe sterk was deze zorg? Bezweek die onder de druk of wist het gruwelijkheden te voorkomen? Wat betekende de oorlog voor patiënten en hulpverleners?
De verhalen uit die tijd verdienen een permanente plek in ons collectieve geheugen – we mogen ze niet vergeten. Want nog steeds worden in tijden van crisis kwetsbare mensen vaak het hardst geraakt en over het hoofd gezien.
Bij de tentoonstelling hoorden een audiotour. Met de audiotour doken bezoekers dede diepte in, hoe heeft het in Duitsland zo ver kunnen komen? En hoe reageerde Nederland? Splinter Chabot leiden hen mee het verhaal door en deelde wat hem hierin raakt in het heden en verleden.
Als bezoeker kon je op een aantal plekken de tijd nemen bij persoonlijke verhalen van mensen in de oorlog. Daarvoor stonden in de tentoonstelling bijzondere stoelen ‘met de ziel van de maker’, gemaakt in de houtwerkplaats van zorginstelling Cordaan.
De tentoonstelling is ontworpen door Perspekt Studio’s uit Haarlem. Ontwerper Marièlle Beek: “Who cares? is een belangrijke toevoeging aan het verhaal over de Tweede Wereldoorlog. Als je je de oorlog voorstelt, is licht en donker een invoelbare metafoor die je voorstellingsvermogen prikkelt. Vanuit eerdere projecten over oorlog, zoals Nationaal Monument Kamp Vught, hebben we onze ervaring meegenomen in de opzet en vormgeving van deze bijzondere tentoonstelling over mensen waar te weinig aandacht voor was.”
Als je in de Tweede Wereldoorlog had geleefd, hoe zou je leven er dan hebben uitgezien? In de tentoonstelling kon je als bezoeker aan de hand van deze vraag kijken bij welk boek je uitkomt en het (vaak waargebeurde) verhaal van je Boekendubbelganger in tijden van oorlog lezen. Ben je dromerig – ben je avontuurlijk – ben je stoer? Hou je een dagboek bij? Of hou je van dieren? Zijn je vrienden erg belangrijk voor je? Of familie? Wil je er graag bij horen of voel jij je buitengesloten?
In opdracht van Stichting Vergeten Slachtoffers is het NIOD, Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, op 14 maart 2019 gestart met het onderzoek naar instellingen voor psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het Museum van de Geest is door de Stichting Vergeten Slachtoffers benaderd met de vraag om aandacht te besteden aan deze periode uit de geschiedenis in de vorm van een tentoonstelling.
In onze online expositie Who Cares? wordt een verdieping geven op verschillende onderwerpen uit de fysieke tentoonstelling. Bijvoorbeeld het verhaal van dwangsterilisatie, dat te zien is in het werk van Wilhelm Werner of een artikel over de relatie tussen Kandinsky en de Entartete Kunst tentoonstelling. Ontdek online nog meer over over vergeten slachtoffers en verborgen helden gedurende de Tweede Wereldoorlog.
Deze tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt dankzij de financiële bijdragen van het V-fonds, het Cultuurfonds, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, Mondriaan Fonds, Provincie Noord-Holland, Fundatie Van den Santheuvel-Sobbe, Stichting Koningsheide, Multi Tankcard, RI Sign & Print.
De tentoonstelling werd gemaakt in samenwerking met onder andere Stichting Vergeten Slachtoffers, Cordaan, Perspekt Studio’s en de Prinzhorn Collectie.
Ontdek de kunstwerken en verhalen in deze tentoonstelling:
