De meeste gestichten hadden vier verplegingsklassen. Negentig procent van de patiënten zat in de laagste klasse. Alleen de vrijwillig opgenomen patiënten mochten hun eigen kleding dragen. De rest droeg de sobere, uniforme kleding die bij opname door het gesticht werd uitgereikt, een geborduurde gestichtsjas.
Uniforme kleding kon na de was gemakkelijk worden gesorteerd. Bovendien was het moeilijker ontsnappen in gestichtsplunje. Daarbij waren er patiënten die bij binnenkomst vrijwel bezitloos waren, zij werden door het gesticht voorzien van een basale garderobe waarbij je je niks enigszins fancy moet voorstellen, waaronder de geborduurde gestichtsjas. Desondanks ervoeren veel patiënten deze vaak weinig flatteuze gestichtskleding als stigmatiserend.
Deze recent gerestaureerde zwarte, wollen overjas dateert van 1938 en maakte deel uit van de verplichte gestichtskleding die de meeste patiënten in Duin en Bosch, net als in alle andere Nederlandse gestichten, vaak nog tot in de jaren zestig moesten dragen.
Eén van hen wilde niet in de grijze massa opgaan en gaf haar jas een persoonlijk tintje; minutieus borduurde zij de binnenkant van haar mantel met kleurrijke en fantasievolle motieven. Door haar initiatief viel ze meteen op in de grijze massa.
Het mooie aan deze geborduurde jas is hoe de twee geestelijke behoeftes die de mens in zich draagt, zonder hun tegenhanger, niet zonder elkaar kunnen bestaan. Halen we het borduursel – het individuele – weg, dan werkt het grijs, grauw en onpersoonlijk. Halen we het grijs weg dan vergeten we snel het stukje caritas, de gedachte aan de mantel van St. Maarten, de roep onfortuinlijken te kleden en te voeden.
Deze jas werkt in haar polariteit en herinnert aan de menselijke behoefte tot twee dingen: sociale inbedding enerzijds en die tot individuele ontplooiing anderzijds.
Bron: Kerkhoven, Annemarie. Beeld van de psychiatrie. 1800-1970. Historisch bezit van de psychiatrische ziekenhuizen in Nederland. (Zwolle, 1996). P.6
