De diversiteit binnen het spectrum van autisme. Daar draait het dit jaar om tijdens de Autismeweek. Want ken je één iemand met autisme, dan ken je één iemand met autisme. De vraag die daarbij centraal staat: hoe uniek ben jij? We vroegen het aan onze online content manager Daniëlle Lakeman (36). Zes jaar geleden kreeg ze de diagnose autisme. We spraken haar over autisme, haar passie voor musea en een (prikkelvriendelijk) museumbezoek.
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: hoe uniek ben jij?
“Hier houd ik van. Concreet en to the point. Ik vind het ontzettend lastig om over koetjes en kalfjes te praten. Ik ken veel mensen met autisme die hier moeite mee hebben, dus wat dat betreft ben ik wellicht minder uniek. Toch weet ik ook dat ieder mens met autisme anders is. Iedere autist is uniek. Ieder mens is uniek. Vraagt iemand aan mij om uit te leggen waarom de ene autist de andere niet is? Dan omschrijf ik dit als een spectrum – Autisme Spectrum Stoornis gebruik ik liever niet – gevisualiseerd als luchtballon. Hier zweven mensen met autisme in het rond, maar ook mensen met bijvoorbeeld ad(h)d. Er zijn overkoepelende overeenkomsten en we zullen zeker dingen van elkaar herkennen. Maar vaak genoeg ook niet”.
Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit?
“Autisme gaat er dan ook over dat je hersenen anders werken. Mensen met autisme verwerken prikkels op een andere manier. En dat is aan de buitenkant veelal niet te zien. Ook de fabel dat vooral mannen autisme hebben, dat autisten geen empathie hebben, geen oogcontact maken, niet sociaal (kunnen) zijn of dat iedereen wel een beetje autistisch is, wil ik graag van tafel vegen. Oh, en dat alle autisten metaforen of spreekwoorden niet zouden snappen en alles letterlijk nemen? Dat is lang niet altijd zo. Gelukkig wordt er veel onderzoek gedaan naar autisme. Toen ik – pas op mijn 30ste – mijn diagnose kreeg, was het voor mij belangrijk om de juiste, passende hulp te vinden. Om vervolgens op zoek te gaan naar mijn individuele talenten, kwetsbaarheden, behoeften en wensen. Ik weet dat mensen met autisme ontzettend krachtig kunnen zijn. Echter, in een vaak onbegrijpelijke en ongrijpbare wereld”.
View this post on Instagram
Ervaar je voordelen van het hebben van autisme?
“Het zal ook een deel van mijn persoonlijkheid zijn, daar ben ik van overtuigd. Maar om een paar positieve vooroordelen over mensen met autisme aan te halen: ze hebben vaak oog voor detail, zijn eerlijk, loyaal en hebben een goed analytisch vermogen. Het is inderdaad zo dat ik deze eigenschappen bezit én dat deze eigenschappen goed van pas komen in mijn werkzaamheden voor Museum van de Geest”.
Hoe ben je bij Museum van de Geest terecht gekomen?
“Ik heb kunst en cultuur met de paplepel ingegoten gekregen. En het bezoeken van musea is vooral blijven hangen. Daarom ben ik samen met een vriendin een aantal jaar geleden het Instagramaccount Dutch Girls In Museums gestart, zodat we onze passie voor een museumbezoek konden delen. We kregen al snel betaalde opdrachten en ik ging als freelancer aan de slag. Zo kwam ik ook in contact met Museum van de Geest. Een museum in mijn eigen stad. Die zich hard maakt om mentale gezondheid bespreekbaar te maken. Waar mijn autisme geen taboe is. En waarbij ik veel vrijheid heb om via alle online uitingen het offline kunst- en cultuurprogramma tot een succes te maken. Mooier kan het bijna niet! Mocht ik een ‘speciale autistische interesse’ hebben, zoals mensen geregeld vragen, dan beantwoord ik die vraag met: musea”.
View this post on Instagram
Wanneer is iets autisme en wanneer hoort iets bij je persoonlijkheid?
“Het grootste verschil zal denk ik zitten in de prikkelverwerking. Ik ken onder- en overprikkeling maar al te goed. Een concreet voorbeeld: een museumbezoek. Ik vind het fantastisch, maar voordat ik daar ben, moet ik een behoorlijk aantal drempels overwinnen. Ik zie het als een immense, incomplete puzzel, waarvan ik nog niet alle stukjes heb kunnen verzamelen. Daardoor kom ik soms al overprikkeld bij een museum aan. Maar door mijn grote interesse voor musea, kom ik er juist vaak tot rust. Het zijn de positieve prikkels die mij weer opladen, mij energie geven en inspiratie. En die wegen op tegen de negatieve prikkels”.
Welke tips zou je mensen met autisme geven wanneer zij graag naar een museum willen gaan?
“Een goede voorbereiding helpt al veel. Maak een tijdsplanning, stippel je route uit en pak van tevoren alvast je tas in met een mascotte, kleding waar jij je lekker in voelt, oordoppen of koptelefoon. Ik bekijk altijd vooraf de website van het museum, maar ook hun Instagramaccount. Daarnaast hebben steeds meer musea een visuele handleiding en plattegrond op hun website staan én zijn er steeds meer musea die een prikkelarm/vriendelijk museumbezoek mogelijk maken, zoals in Museum van de Geest | Haarlem. Vergeet niet om na je museumbezoek genoeg bijkomtijd te reserveren in je agenda”.
Waarom is een special openstelling nodig?
“Vorig jaar draaiden we een pilot editie van een prikkelarme openstelling in Museum van de Geest | Haarlem. Hier heb ik ook aan deelgenomen. En ik moet eerlijk bekennen dat ik nog nooit zo rustig en ‘prikkelarm’ door een museum ben gelopen; met mijn eigen noise cancelling koptelefoon op, geen flikkerende lichten of harde geluiden, nauwelijks aanwezigheid van andere mensen en een stilteruimte om even bij te kunnen komen. Dit gaf mij de ruimte in mijn hoofd om de kunstwerken in alle rust te bekijken, nog meer details te ontdekken en écht met aandacht naar de audiotour te luisteren. Goed om te weten: ik luister normaliter niet graag naar een audiotour, omdat dit een éxtra prikkel is die ik er tijdens een museumbezoek niet meer bij kan hebben. Na het museumbezoek in Museum van de Geest, kwam ik – in plaats van overprikkeld – helemaal zen het museum uit. Inmiddels heeft Museum van de Geest gekozen voor de titel Prikkelvriendelijk Museumbezoek, daar kun je hier meer over lezen”.
Kijk jij als autist anders naar kunst?
“Ik vind het lastig om bij voorbaat een oordeel te vellen. Het voordeel is daarbij dat ik met een open en nieuwsgierige blik naar de wereld kijk en mijn mening pas écht kan vormen wanneer ik genoeg informatie verzameld heb. Iets mooi of lelijk vinden? Daar ben ik pas van overtuigd als ik voor mijn gevoel genoeg informatie heb verzameld over wat ik zie, wat ik hoor en wat ik lees over de kunstenaar en het kunstwerk. Je zal mij dan ook niet snel horen zeggen: dit is niets voor mij, hier heb ik niets mee. Ik laat mij graag verrassen en vind musea een heerlijke manier om te leren. Over de wereld, de kunstenaar of het kunstwerk zelf”.
Tot slot: heb je een favoriet kunstwerk in Museum van de Geest?
“Ik vind de installatie Hokjesdenken erg interessant. Wanneer ik met iemand anders door het museum loop, dan wijs ik er ironisch genoeg naar en zeg: ‘kijk, daar lig ik’. Daarmee doelend op het DSM-5 boek in de vitrine. Onder andere het Autisme Spectrum Stoornis wordt hierin beschreven. En ook al is deze vijfde editie een erg dik boek, omdat iedereen uniek is, zal de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) altijd onvolledig blijven. Hoeveel edities er ook zullen komen”.
