Waarheidfestival | Willem van Genk

Waarheidfestival
Willem van Genk
Verschillende technieken, ca. 1965-1970, Stichting Willem van Genk

Over het werk

Wat fijn dat we welkom zijn op het Waarheidfestival, het jaarlijkse evenement van de krant van de Communistische Partij Nederland. Een werk van Willem van Genk uit ca. 1965-1970.

Een nauwkeurig geportretteerde man achter een paar microfoons, met een ringbaard en een raadselachtige tatoeage op zijn borst, verzorgt de aankondigingen voor het festivalpubliek. Het woord ‘Vrede’ gaat half verborgen achter zijn hoofd. Twee vlaggen, de rode van het communisme en de Nederlandse driekleur, wapperen links en rechts van de omroeper.

Het Waarheidsfestival beloofde indertijd niet alleen een hoop plezier, met opzwepende optredens en samen uit volle borst de Internationale zingen, maar werd ook gebruikt om politieke onderwerpen te behandelen en de ideeën van de partij uit te dragen. Het was feest en congres in één.

Dat Willem van Genk gegrepen was door alles wat met het communisme te maken had, valt af te leiden uit de vele werken waarin Nederlandse partijbonzen en hun activiteiten worden opgevoerd en Russische zeppelins te zien zijn naast locomotieven en vliegtuigen van Sovjetmakelij.

Al voor hij ooit in Moskou was geweest, maakte Van Genk schitterende panorama’s van die intrigerende stad. Na zijn eerste bezoek schilderde hij het metrostation Komsomolskaya en het Rode Plein in Moskou met de indrukwekkende 1 Mei-parade. Lenin is een van Van Genks favoriete historische figuren en de letters ‘CCCP’ en ‘USSR’ zijn tot in de kleinste hoekjes te vinden.

Voor Van Genk beloofde het communisme een maatschappij waarin hij een volwaardig burger zou kunnen zijn. Dit werk gaat in de kern over het festival en de roem van het Sovjetrijk, maar schetst daarnaast allerlei verschrikkelijke historische gebeurtenissen die hij er op een of andere manier mee associeert.

Van Genk noemt een hele reeks concentratiekampen en de Tsjechische stad Lidice, waar de bevolking door de nazi’s werd uitgemoord na de mislukte aanslag op SS-Ober-gruppenführer Reinhard Heydrich in Praag. Dan lezen we ‘Jekaterinenburg’: de plaats waar de laatste tsaar en zijn familie werden geëxecuteerd. Dat alles wordt in één adem opgevoerd met de Bastille en Jeanne d’Arc, die levend verbrand wordt, omringd door priesters.

In de ogen van Van Genk lagen martelen, moord en misdaad verankerd in alle politieke en religieuze systemen, ook in de Kerk van Rome, en hij kon alleen zijn best doen om al die gruwelen te inventariseren. Niet om zich met de problemen in te laten of standpunten in te nemen, maar gewoon om voor zichzelf in kaart te brengen hoe het zit.

Over Willem van Genk

Willem van Genk (1927-2005) wordt gezien als de beroemdste outsider-kunstenaar die Nederland heeft voortgebracht. Wat Berlage is voor de architectuur en Sandberg voor de museumwereld, is Van Genk voor deze steeds bekendere kunstvorm.

Van Genk was een man die zijn hele leven bezig was om zich staande te houden in de maatschappij. Zijn werk was het enige waarin hij kon opgaan, de enige plek waar hij de boze buitenwereld kon ontvluchten. In zijn tekeningen, schilderijen, collages en trolleybussen had hij het voor het zeggen en kon hij alles en iedereen om zich heen negeren.

Willem van Genk werd geboren in een katholiek gezin, als tiende kind en enige jongen na negen meisjes. Zijn moeder stierf toen hij vijf jaar oud was, op de lagere school vertoonde hij ernstige leerproblemen. De Tweede Wereldoorlog beleefde hij als een traumatische periode. Zeventien jaar lang werkte hij daarna op een werkplaats voor verstandelijk gehandicapten.