Inventarisatie belemmeringen & vraagstukken in het vinden van verbindingen

In dit artikel vind je de een aantal vraagstukken en/of belemmeringen die Haarlemse organisaties ervaren als het gaat over het verbinden van kunst en zorg. Waar dat kan en mag, benoemen we organisaties bij naam. Soms is een issue breed gedragen en benoemen we dit als een algemeen ervaren vraagstuk. Dit artikel is een werkdocument. Als we nieuwe issues tegenkomen, of als we op bepaalde issues goede suggesties of inspiratie tegenkomen, dan voegen we deze toe aan dit artikel.

Een formeel netwerk?

Het gaat niet goed met veel jongeren in Haarlem en in Nederland. Er zijn in Haarlem dan ook veel cultuurorganisaties die met jongeren werken en/of projecten organiseren gericht op jongeren. Logisch, vinden eigenlijk alle organisaties. Want bij de vraagstukken die spelen is er niet maar één oplossing en dus ook niet maar één gesprekspartner. En samenwerken is wel wenselijk, want het gevaar ontstaat dat we dingen dubbel doen. Langzaam zie je een netwerk ontstaan op dit gebied.

De wens om te komen tot een formeel netwerk, al dan niet specifiek voor jongeren, is vaker gehoord. Op het gebied van cultuur, maar ook van zorg, binnen de gemeente, etc. “Ik loop regelmatig tegen vraagstukken aan waarvan ik weet dat andere organisaties die ook moeten hebben. Bijvoorbeeld als ik jongeren zie die eigenlijk naar zorg moeten worden verwezen, of als ik zie dat een project met een samenwerkingspartner het beter zal doen. Maar dan start voor mij een enorme zoektocht. Wie weet welke andere organisaties er zijn met dezelfde soort projecten? En wat is dan een goede match? Waar kan ik binnen de gemeente terecht met mijn vragen? Houdt iemand een overzicht bij? Ik heb zelf gelukkig een groot netwerk, maar het kost veel tijd die ik beter kan besteden”. En ook: “Alle losse initiatieven zijn prachtig, maar hoe borgen we mentale gezondheid op een duurzame manier? Hoe brengen we alle afdelingen samen?”*

We kunnen concluderen dat de wens er ligt om een formeel netwerk op te richten die cultuur, educatie en zorg verbindt. Echter, het ontbreekt nog aan initiatiefnemers. Belemmeringen zijn: gebrek aan tijd, gebrek aan het juiste netwerk en gebrek aan middelen.

*deze quote is een vraag van een jongerenwerker tijdens een evenement voor de gemeente en culturele organisaties in Haarlem bij Museum van de Geest.

Ze vinden er wat van.

De jongeren zelf vinden er ook wat van. Een veelgehoorde klacht (ook binnen onze eigen projecten) is dat de stem van jongeren zelf maar weinig wordt gehoord.* “Er wordt iets georganiseerd voor ons, niet mét ons” of “behandel ons niet als een project waar subsidiegeld op zit: we zijn geen project die je op kunt pakken”.

Ook dat professionals denken het beter te weten of aankomen met tips, is iets wat niet altijd op prijs wordt gesteld. “Ik heb geen tips nodig, ik wil geïnspireerd worden, zodat ik weet wat er te kiezen valt. Ik vind zelf mijn pad wel” en: “laat ons vooral zien dat je betrokken bent, wat mijn mogelijkheden zijn. Soms heb ik wat begeleiding nodig, maar ook dat kan ik prima zelf bepalen”.

We horen het ook regelmatig andersom: “Ik spreek de taal van de jongeren niet altijd, hoe kan ik ze toch aanspreken?” Het lijkt een open deur, maar de praktijk is weerbarstig. Juist als je de taal van jongeren niet spreekt en toch aanbod voor hen wil creëren, is het zaak om jongeren te betrekken.

Als laatste: “Die focus op ‘probleemjongeren’ is niet oké. Blijkbaar ben ik een probleemjongere, hoezo dan? Omdat ik op straat met mijn vrienden afspreek? Ik hoor alleen maar wat er niet goed gaat”.

Het principe ‘niets over ons zonder ons’ hoor je vaak als het gaat over het betrekken van mensen met ervaring met ggz of op het gebied van mentale gezondheid. Dat principe gaat ook op voor jongeren of andere doelgroepen, voor alle projecten die georganiseerd worden. Betrek je doelgroep, hoe dan ook. Geef ze daadwerkelijk zeggenschap. Laat hen medebepalen. Hoe? Dat levert weer nieuwe vraagstukken op, die verderop in dit artikel nog worden besproken.

*quotes komen van verschillende bijeenkomsten met jongeren die we organiseerden in het Museum van de Geest (met onder andere MindUs, tijdens SPUK en tijdens de lancering van de Bovenkamer.)

Handelingsverlegenheid

Van (samenwerkings)partners horen we veel vragen en opmerkingen die we scharen onder het kopje: handelingsverlegenheid. Er is wat overlap met de wens voor het vinden van één of meer goede samenwerkingspartner(s) (en de noodzaak om alle organisaties in Haarlem goed te kennen om te weten wie dat zou kunnen zijn).

Gehoorde vragen/opmerkingen

• Ik signaleer regelmatig mentale problematiek, maar ik ben geen hulpverlener. Ik kan die hulp dan ook niet bieden. Ik weet ook lang niet altijd naar wie ik kan doorverwijzen.
• Wij hebben specifiek expertise op een klein stukje van een groot vraagstuk. Om het hele vraagstuk op te lossen, hebben wij ook de expertise van anderen nodig. Maar die vinden we niet altijd. In de tussentijd doen we zelf wat we kunnen, maar dat is eigenlijk niet aan ons.
• Ik wil graag een gesprek aangaan over mentale gezondheid, maar ik ben bang dat deze gesprekken uitmonden in een hulpvraag.

Er is angst om op de stoel van de hulpverlener te moeten of gaan zitten. Die angst is een drempel die we willen wegnemen. Want het is jammer als dit ervoor zorgt dat gesprekken over mentale gezondheid of het bieden van een luisterend oor worden vermeden.

Allereerst, niet elk gesprek eindigt in een hulpvraag. En is dat wel zo: alleen hulpverleners hoeven hulp te verlenen, mensen die in de culturele sector of onderwijs werken hoeven dat niet. Zij kunnen vooral en alleen luisteren en op zijn hoogst verwijzen naar de juiste hulp. Hiervoor is het nodig dat duidelijk is bij welk ‘loket’ je welke hulp vindt. En waar je terecht kunt met al die verschillende mogelijke hulpvragen.

Voor hulpvragen kun je ook bij landelijke organisaties terecht, denk aan 113 Zelfmoordpreventie, MIND Korrelatie of De luisterlijn. Er zijn ook partners die juist klagen dat men te veel op de stoel van de hulpverlener zit en zegt: schoenmaker blijf bij je leest.

We moeten te veel

Veel van onze samenwerkingspartners zijn afhankelijk van gemeentelijke subsidies. Zij melden dat er veel administratiedruk is. Zij moeten rapportages opleveren, rapporten, jaarverslagen, impact meten, etc. Dat gaat ten koste van wat men eigenlijk in de kern wilt doen. Er zijn partners die melden dat zij dit gewoonweg laten voor wat het is (en zich dus eigenlijk niet aan de regels houden). Anderen doen het wel, ook al gaat dat soms ten koste van een kernactiviteit. Een quote van één van onze partners: “Buiten de kaders oplossingen vinden, betekent ook dat er dingen mislukken, dat moet mogen. Maar daar is vaak binnen subsidieregelingen geen ruimte voor”.

Hoe betrek ik de doelgroep? Is het geen moetje of wassen neus?

Dit vraagstuk komt vaker ter sprake. Er zijn white papers beschikbaar over het betrekken van ervaringsdeskundigen. We onderzoeken in de komende periode of deze informatie en/of tips geven over hoe je jouw doelgroep daadwerkelijk kan betrekken (zonder dat het een moetje of wassen neus is).