‘Architectuur van een ideaal’ brengt het verleden van psychiatrische instellingen in Nederland en de Verenigde Staten in beeld met fotografie van Christopher Payne en Jannes Linders. De aanleiding voor deze tentoonstelling is de fotoserie ‘Asylum’ van fotograaf Christopher Payne (1968). Payne reisde langs 70 leegstaande psychiatrische instellingen en fotografeerde de overblijfselen van deze historische plekken. Het resultaat bundelde hij in een indrukwekkend boek.
Vanaf halverwege de negentiende eeuw verbleven veel psychiatrische patiënten in speciale inrichtingen. Deze mini-maatschappijen voorzagen vrijwel geheel in de eigen behoeften met een eigen boerderij, werkplaatsen, kerk en begraafplaats. De vredige omgeving, lichaamsbeweging, arbeid en frisse lucht moesten allemaal bijdragen aan de gezondheid van de patiënt. De twintigste eeuw bracht een nieuwe kijk op psychiatrische behandelingen die in de Verenigde Staten leidde dit tot een massaal ontslag van psychiatrische patiënten uit inrichtingen en ziekenhuizen. Tussen 1960 tot 1980 daalde het aantal patiënten in overheidsgestichten in de VS met meer dan 80%.
Naar aanleiding van Paynes project heeft het Dolhuys architectuurfotograaf Jannes Linders de opdracht gegeven om in Nederland op zoek te gaan naar het verborgen verleden van psychiatrische instellingen. De nadruk is daarbij gelegd op de instellingen waar het Dolhuys collecties van in huis heeft, zoals voormalig Provinciaal Ziekenhuis Noord-Holland in Santpoort, Dijk en Duin in Castricum en Vogelenzang in Bennebroek. Opvallend is dat de Nederlandse gebouwen veel zorgvuldiger zijn leeggeruimd. Waar het in het werk van Payne vaak lijkt alsof de patiënten en het personeel zo zijn weggelopen is het in Nederland vaak alleen nog het gebouw wat achterblijft.
Carine Brinkman, curator van de tentoonstelling: ,,Het Dolhuys beschouwt het als haar taak om de sporen van dit bijzondere erfgoed te bewaren en beschikt over een omvangrijke collectie voorwerpen en beelden die afkomstig zijn uit deze verdwenen wereld,” aldus Brinkman.
Waar sommige organisaties al druk bezig zijn met de toekomst, door bijvoorbeeld een atelier, woningen en een kinderboerderij op het terrein te vestigen, is de bestemming van veel andere inrichtingen nog altijd onbekend. Waarom vindt men soms wél en soms geen bestemming? Hierover gaan we met bezoekers in dialoog. Welke bestemming zouden zij aan de panden geven?