Tekenaar aan het Woord
Medio oktober 2016 werd ik door Stijn Schenk benaderd om mee te werken aan dit project. Ik ken Stijn als een bevlogen man die strips koppelt aan maatschappelijke onderwerpen, een nieuwe en – in mijn ogen – veelbelovende combinatie. Ik kreeg het onderdeel: separatie gezien vanuit de behandelaar
Normaal ga ik uit van een briefing via de mail of telefonisch maar met Stijn heb ik face-to-face gesproken over dit gevoelige onderwerp. Dit was goed, want ondanks dat de psychiatrie voor mij een bekende wereld is, kon ik in dit geval spreken met zowel de behandelaar als de patiënt. Zo kreeg ik een vollediger beeld van de situatie. We hebben GGz Breburg en het VUmc bezocht waar we Sandra Vos, Bouke Bijnsdorp, Martijn Kemper en Maureen Gerritse hebben ontmoet.
Tevens heb ik een separatieruimte bezocht, iets dat diepe indruk op mij maakte. Ik zag hoe ellendig zo’n ruimte is. Je kunt je dan goed voorstellen wat dit met een patiënt kan doen.
Dit alles heeft bijgedragen aan het verhaal, en de manier dat ik het in beeld heb gebracht. Ik vind het zelf een beknopt en helder verhaal geworden waarvan ik hoop dat het zijn uitwerking niet mist.
Over Ben Westervoorde
Ben Westervoorde werkt sinds 1993 als zelfstandig tekenaar. Zijn liefde gaat uit naar stripverhalen. Zijn verhalen zijn te vinden in de Eppo, Nickelodeon Magazine, National Geographic Junior en de Tina. Eind 2016 is zijn eerst graphic novel uitgebracht: Hazes, een stripbiografie over het leven van André Hazes.
Organisatie aan het woord
Zolang als we ons kunnen herinneren is er in de psychiatrie in Nederland gesepareerd. Separeren werd gezien als een veilige en wettige methode om gevaar op de afdeling voor de cliënt en de omgeving af te wenden, en werd zelfs ingezet als behandeling van psychose en onrust. Het laatste decennium is de visie op deze methode gelukkig dramatisch gewijzigd. We erkennen nu dat het een noodgreep betreft, waarmee we wellicht acuut gevaar afwenden, maar waarmee we ook schade kunnen toebrengen aan de cliënt, en in sommige gevallen klachten eerder doen verergeren dan verminderen.
Ondanks voornemens en goede wil lukte het echter in Nederland niet om het separeren te reduceren. In reactie daarop hebben diverse ggz-instellingen kun kracht gebundeld en de HIC methodiek ontwikkeld: een nieuwe vorm van gesloten opname, waarbij een gastvrije bejegening, contact met de cliënt, betrekken van naasten en familie, preventie van escalaties en alternatieven voor eenzame opsluiting centraal staan.
Deze methodiek is uiterst succesvol gebleken: op de HIC’s van GGz Breburg wordt zo goed als niet meer afgezonderd, en door de HIC methodiek hebben we ook op alle andere afdelingen de voormalige separeers kunnen sluiten.”
Dolhuys manifest
Wij verklaren dat separeren geen zorg of hulp is: het wordt gebruikt uit onmacht en ervaren als straf,’’ aldus het Dolhuys Manifest. ,,Angsten, wanen en destructieve gedachten kunnen worden versterkt. Separeren is ook belastend voor de hulpverleners: het ondermijnt een respectvolle relatie met de cliënt en belemmert effectieve hulp en zorgverlening.’’
Om er voor te zorgen dat de isoleercellen op 1 januari 2020 definitief dicht gaan, moeten beleidsmakers, bestuurders en professionals samenwerken met ervaringsdeskundigen en (ex)cliënten die separatie hebben ondergaan. Met de inzet van hun kennis kan gebruik van de separeerruimte worden voorkomen. Ook moet er meer worden ingezet op humane alternatieven, ontwikkeld in binnen en buitenland, om adequaat hulp te bieden aan cliënten die in een crisissituatie verkeren.
Professionals, bestuurders, politici en beleidsmakers mogen zich niet langer verschuilen achter bezuinigingen of bureaucratisch rompslomp, zo besluit het manifest. ,,Het is hun taak deze belemmeringen weg te nemen en humane zorg te garanderen voor cliënten.’’