In het kader van de tentoonstelling ‘Van God Los? Je geest in balans’ heeft Het Dolhuys verschillende BN’ers geïnterviewd. In dit derde interview van deze reeks deelt psychiater Bram Bakker zijn visie op de alternatieve manieren om geestelijke worsteling te boven te komen. Zijn carrière begon volgens de klassieke weg. Psychiater Bram Bakker werkte in diverse ziekenhuizen. Gaandeweg ontdekte hij dat er voor patiënten meer is dan pillen en therapie. Bewegen is het nieuwe motto van de hardlopende psychiater. ,,Piekeren en hardlopen gaan niet samen”, aldus Bram Bakker.
Psychiater Bram Bakker opende in januari 2013 samen met zijn vriend en zakenpartner Peter Kuijper Mind&Health. Bij Mind&Health vindt een zogenaamde leefstijlscreening plaats, waarbij integraal wordt gekeken naar alle aspecten van iemands functioneren: eten, bewegen, stress, hersenfuncties en psychologisch onderzoek. Sinds vorig jaar werkt Bram nauw samen met Vitaalpunt, waar men terecht kan voor diagnostiek en behandeling van uiteenlopende psychische en lichamelijke klachten. Met Simon van Woerkom schreef hij een boek over Runningtherapie en organiseert hij al jaren een tweedaagse cursus met dezelfde titel.
Om maar met de deur in huis te vallen: wat doe jij als je niet lekker in je vel zit?
“Hardlopen, een blokje om, de duinen in. In ieder geval naar buiten. Kijk, in geval van een conflict helpt het om met iemand te praten. Maar piekeren en hardlopen gaan niet samen, probeer het maar eens, het gaat je niet lukken. Recent heeft een Nijmeegse studie laten zien hoe het komt dat beweging helpt voor de psyche. Bewegen heeft zin. Daarnaast is het ook nog zo dat buiten bewegen meer rendement oplevert dan bewegen in een sportschool.
Je bent begonnen als psychiater in reguliere psychiatrische instellingen. Dat heeft geleid tot een andere manier van behandelen. Wat was het keerpunt?
“Zo’n twintig jaar geleden werkte ik in de Valerius kliniek in Amsterdam. Daar zaten patiënten met allerlei psychiatrische aandoeningen, maar hadden in zoverre een ding gemeen, ze zaten alleen maar binnen, bleke gezichten, passief te zijn. Op een gegeven moment dacht ik: ze moeten naar buiten, de Valerius kliniek ligt notabene om de hoek bij het Vondelpark, maar de patiënten kwamen daar nooit, en bewegen deden ze al helemaal nIet. Op een vrijdagmiddag heb ik een groepje patiënten meegenomen naar het Vondelpark en ben oefeningen met ze gaan doen, lopen, hardlopen, dribbelen. Een ander keerpunt, als je daarvan kan spreken, of meer inzicht is het boek ‘Uw brein als medicijn’ van David Servan-Schreiber. Hierin worden behandelwijzen beschreven die uitgaan van eigen genezende kracht van de hersenen. Er is onderzocht en bewezen dat lichaamsbeweging tegen een depressie minstens zo effectief is als een antidepressivum, zeker op de lange termijn.”
Kan een depressie afdoende behandeld worden, ook zonder de klassieke mix van therapie en medicatie?
“Kijk, depressies gaan in de meeste gevallen altijd wel over, maar dat kan lang duren. En daar zitten wel risico’s aan vast. In sommige gevallen zijn die risico’s te groot om te wachten. En medicatie kan dan een effectief middel zijn. Maar nu is het zo dat mensen heel snel en makkelijk volgestopt worden met medicatie. En het zou lonen om in sommige gevallen eerst te onderzoeken of via alternatieve methoden vooruitgang geboekt kan worden. Het gebruik van antidepressiva kan ingrijpend zijn en levert niet altijd de gewenste resultaten op, en met name de bijwerkingen van medicatie kunnen aanzienlijk zijn. Alternatieve methoden zoals runningtherapie en uiteenlopende vormen van psychotherapie werken ook bij stemmingsklachten. Blijkt dit dan niet te werken, dan kan er altijd nog worden overgegaan naar het voorschrijven van antidepressiva.”
Er is een kentering in Nederland met betrekking tot alternatieve wegen bewandelen als er sprake is van geestelijke worsteling. Wat is jouw visie hierop, en waardoor wordt dit volgens jou veroorzaakt?
“Hier spelen drie problemen, namelijk: een imagoprobleem, een toegankelijkheidsprobleem en met name het onvoldoende boeken van succes bij de reguliere behandelingen. Of zelfs het uitblijven van succes. Het imagoprobleem speelt bij bepaalde groepen in de samenleving die bijvoorbeeld niet weten wat yoga is en wat het voor je kan doen. Die hebben er een bepaald beeld bij. En daar komt dan ook het toegankelijkheidsprobleem om de hoek kijken. Het uitblijven van succes bij de reguliere behandeligen is de belangrijkste oorzaak. En mensen gaan op zoek naar iets dat wel werkt en gelukkig wordt er nu meer en meer over gepubliceerd, en wordt er onderzoek naar gedaan.
Tot slot, wat zijn volgens jou de basisvoorwaarden om je geest in balans te krijgen en misschien nog belangrijker, te houden?
“Het is een oud principe, wat mijn oma ook altijd hanteerde, de beroemde 3 r’en: reinheid, rust en regelmaat. Maar deze 3 staan heden ten dage erg onder druk. Een regelmatig leven spreekt voor zich. Je ziet dat bijvoorbeeld in bepaalde culturen, geloof biedt regelmaat en houvast. Reinheid staat voor het goed verzorgen van je lichaam, gezonde voeding, matig alcoholgebruik, niet roken en bewegen, zo belangrijk. En met betrekking tot rust, is een juist slaap-waakritme van essentieel belang om je in balans te voelen. En tekort aan slaap wordt vaak onderschat met betrekking tot je geestelijk prettig voelen. Te weinig slaap heeft invloed op alles wat je doet gedurende de dag, en hoe je dat doet en hoe je je voelt. Dus eigenlijk is heel eenvoudig: Blijf beter!
Over Bram Bakker
Bram Bakker (Zwolle, 1963) studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit. Zijn artsexamen behaalde hij in 1991. Vervolgens specialiseerde hij zich tot psychiater aan de toenmalige Valeriuskliniek in Amsterdam (thans GGZ inGeest). In dezelfde periode deed hij promotieonderzoek naar de behandeling van paniekstoornis met pillen of praten. Hij promoveerde in 2000 aan de Vrije Universiteit. Als psychiater was hij werkzaam op zeer diverse plekken. Op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis in Amsterdam, bij het landelijk centrum eetstoornissen Ursula in Leidschendam en op diverse plekken in de GGZ, variërend van polikliniek tot gesloten opnameafdeling.
